Dziecko w rodzinie z problemem alkoholowym

Jak dzieci wychowujące się w rodzinie z problemem alkoholowym radzą sobie z nauką szkolną?

Często jest tak, że wyniki w nauce zależne są od roli jaką dziecko przyjęło w rodzinie.

Bohater rodziny: bardzo dużo się uczy, nie potrafi dbać o siebie gdy jest zmęczony, wymaga od siebie dużo, nie akceptuje własnych błędów, obwinia siebie za wszystkie porażki.

Kozioł ofiarny: słabo się uczy, często wagaruje, wpada w konflikty z innymi uczniami, źle się zachowuje na lekcji.

Maskotka: słabo się uczy, raczej skupia się na emocjach innych osób, chce być lubiana.

Dziecko we mgle: często wagaruje, więc ma niskie wyniki w nauce spowodowane słabą frekwencją, w czasie lekcji nie wykazuje aktywności, ma wielkie trudności aby wykonywać prace w grupie.

Dzieci z rodzin alkoholowych mają bardzo duże trudności z koncentracją, ponieważ ich uwagę zaprzątają problemy rodzinne i stała konieczność kontroli otoczenia, aby zapobiec wyjawieniu tajemnicy rodzinnej. Jednocześnie są to dzieci, które mają problemy ze snem wynikające ze stresów oraz trybu życia w rodzinie alkoholowej (np. nocne libacje rodziców, lęk o zdrowie któregoś z rodziców, niezaspokojenie potrzeb emocjonalnych i fizycznych dziecka). Często mają obniżoną i chwiejną samoocenę, są bardzo samokrytyczne, nie wierzą we własne możliwości, rzadko rozwijają swoje talenty

Czy dzieci z rodzin alkoholowych mają problemy z opanowaniem stresu?

Obserwując dziecko z rodziny alkoholowej możemy zauważyć symptomy świadczące o zespole stresu pourazowego. Szukając przyczyn zaburzonego funkcjonowania emocjonalnego, poznawczego i społecznego dziecka, w etiologii wielu przypadków natrafimy na zdarzenia mające charakter urazu. Uraz psychiczny pojawia się, gdy nie ma możliwości obrony lub ucieczki. W przypadku dzieci z rodzin alkoholowych, traumatyzującym zjawiskiem jest przemoc, często współwystępująca z alkoholizmem, która przyjmować może różne formy: przemocy fizycznej, psychicznej, zaniedbywania potrzeb oraz nadużyć seksualnych.

Szczególnie dużo lęku i stresu powoduje konieczność ukrywania przez dziecko tajemnicy rodzinnej, dotyczącej faktu występowania alkoholizmu w rodzinie. Dopiero gdy dziecko poczuje się bezpiecznie i zaczyna rozmawiać o problemach rodzinnych, stres się zmniejsza.

Jednocześnie w sytuacjach zadaniowych, dzieci te wykazują większą podatność na stres i lęk, ponieważ czują się gorsze od swoich rówieśników.

Czy nawiązują poprawne kontakty z rówieśnikami?

Dzieci te maja duże problemy w relacjach rówieśniczych, często nie potrafią współdziałać i współpracować w grupie. Największą trudnością jest dla nich stworzenie autentycznej, szczerej relacji przyjaźni, ponieważ mają zaniżoną samoocenę i bardzo boją się odrzucenia, wyśmiania i krytyki.

Dzieci z rodzin alkoholowych są skryte, lękliwe, nieśmiałe, zależne od opinii grupy, impulsywne. Przejawiają wysokie napięcie emocjonalne, często są nieufne i niestabilne emocjonalnie. Bark im zachowań spontanicznych – nie potrafią się dobrze bawić, zaprzeczają swoim prawdziwym potrzebom.

Czy dzieci z rodzin alkoholowych są bardziej agresywne niż dzieci wychowujące się w zdrowych warunkach?

Dzieci z rodzin alkoholowych najczęściej przejawiają agresję w następujących sytuacjach:

• gdy ktoś krytykuje ich rodziców lub innych członków rodziny (maja olbrzymie poczucie lojalności i odpowiedzialności za dobre imię rodziny),
• gdy ktoś podejmuje kroki, aby dowiedzieć się co dzieje się w rodzinie (przyczyną jest lęk o ujawnienie alkoholizmu lub np. lęk wynikający z obawy że dziecko znajdzie się w domu dziecka),
• w sytuacjach mających cechy podobne do traumatycznych zdarzeń w rodzinie (na zasadzie analogii).

Czy dzieci z rodziny alkoholowej mają predyspozycje do popadania w przyszłości w uzależnienia?

Dzieci wychowujące się w rodzinie alkoholowej mają takie predyspozycje, z uwagi na:

• dużą podatność na stres, nieumiejętność radzenia sobie w sytuacjach stresowych,
• wysoki poziom lęku w sytuacjach społecznych,
• zaniżoną samoocenę,
• nieumiejętność dbania o zaspokojenie własnych potrzeb fizycznych i psychicznych,
• trudności w nawiązywaniu bliskich kontaktów z innymi ludźmi,
• brak umiejętności proszenia o pomoc w sytuacjach trudnych (dziecko w rodzinie alkoholowej żyje w przekonaniu, że może liczyć tylko na siebie),
• silne poczucie winy, nadmierne obarczanie się odpowiedzialnością,
• przejęcie patologicznych wzorców życia rodzinnego; osoba która wychowała się w rodzinie alkoholowej często ma trudności z rozpoznaniem co jest normą, a co nią nie jest w zachowaniach społecznych i rodzinnych.

Czy dzieci chętnie podejmują rozmowy o swoich problemach wynikających z wychowywania się w rodzinie alkoholowej?

Bardzo rzadko dzieci (również nastoletnie) samodzielnie wyjawiają prawdę o sytuacji rodzinnej. Ukrywają swoje emocje i zmuszone są kłamać w sytuacji, gdy ktoś się dopytuje lub zauważył coś niepokojącego. Dzieci boją się konsekwencji ujawnienia prawdy, zarówno konsekwencji dla siebie, jak i konsekwencji jakie może ponieść rodzina. Szczególnie trudno jest dzieciom, które doznają nie tylko skutków samego alkoholizmu w rodzinie, ale również przemocy i/lub nadużyć seksualnych.